روند نزولی بیکاری از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۳؛ بهبود یا تغییر ساختاری؟
بر اساس گزارش مرکز آمار، در پاییز سال جاری، جمعیت فعال بازار کار ۱۱۵ هزار نفر کاهش یافته و همزمان ۹۲ هزار نفر از آمار بیکاران کاسته شده است. این آمار سوالی کلیدی را مطرح می‌کند: آیا کاهش نرخ بیکاری ناشی از خروج افراد از بازار کار بوده یا حاصل یافتن فرصت‌های شغلی جدید برای بیکاران؟
به گزارش رواق، در پاییز ۱۴۰۳ تعداد ۶۵ میلیون و ۴۳۵ هزار نفر جمعیت حاضر در سن کار به ثبت رسیده است اما بر اساس داده‌های مرکز آمار، تنها ۴۱.۲ درصد از آن‌ها در بازار کار حضور دارند. مابقی این تعداد معادل ۵۸.۸ درصد جمعیت در سن کار ایرانیان، به صورت داوطلبانه تمایلی به ورود در بازار کار ندارند.
آمارها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال گذشته معادل ۴۱.۵ درصد بوده که در پاییز امسال، به ۴۱.۲ درصد کاهش پیدا کرده است.
علاوه بر کاهش میزان مشارکت افراد ایرانی در بازار کار طی پاییز امسال، نرخ بیکاری نیز در این برهه از ۷.۶ به ۷.۲ درصد کاهش پیدا کرده است. در این میان، نرخ بیکاری زنان ۰.۵ درصد و نرخ بیکاری مردان ۰.۳ درصد کاهش یافته که در کل منجر به کاهش ۰.۴ درصدی نرخ بیکاری کشور شده است.
بررسی عددی این شاخص‌ها نشان می‌دهد در ازای کاهش ۱۱۵ هزار نفری جمعیت فعال در بازار کار، ۹۲ هزار نفر از بیکاری رهایی یافته‌اند. بنابراین کاهش نرخ بیکاری در پاییز سال جاری مشخص نیست که به دلیل خروج بیکاران از بازار کار بوده یا در اثر دست‌یابی بیکاران به شغل صورت گرفته است.
بر اساس داده‌های جدید، ۱۳.۷ درصد از شاغلین یعنی حدود ۳.۴ میلیون نفر از جمعیت ایران، در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. بخش صنعت حدود ۳۳.۵ درصد از شاغلان معادل ۸.۳ میلیون نفر را در خود جای داده و مابقی شاغلان، در بخش خدمات اشتغال یافته‌اند که ۵۲.۷ درصد کارکنان را تشکیل داده‌اند.
مقایسه این آمار با سال گذشته، حاکی از آن است که در پاییز امسال، سهم اشتغال در بخش صنعت ۰.۷ درصد کوچکتر شده و در عوض، بخش خدمات نقش پررنگ‌تری پیدا کرده است.
روند نرخ بیکاری و اشتغال ناقص در پاییز ۱۴۰۳
روند نرخ بیکاری در سال‌های گذشته، به وضوح نشان‌دهنده بهبود وضعیت اشتغال در ایران است. با توجه به فصلی بودن برخی مشاغل، پاییز سال‌های ۱۳۹۷ تا پاییز سال جاری مبنای این تحلیل قرار گرفته است.
داده‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری در سومین فصل ۱۳۹۷ عددی حدود ۱۱.۷ درصد بود. این عدد در سال ۱۳۹۸ به ۱۰.۶ درصد رسید. با رسیدن به سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ و خروج برخی از افراد از بازار کار، نرخ بیکاری به ۹.۴ و ۸.۹ درصد کاهش پیدا کرد. با این وجود، پس از اتمام همه‌گیری کرونا، همچنان روند نزولی نرخ بیکاری ادامه یافت و در سال ۱۴۰۱ به ۸.۲ درصد و در سال ۱۴۰۲ به ۷.۶ درصد رسید. این روند تا پاییز امسال و ثبت عدد ۷.۲ درصد، دوام یافته است.
اشتغال ناقص به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن نیروی کار توان و میل به کار کردن تمام وقت را دارد اما به دلیل محدودیت‌های بازار کار، نتوانسته به شغل دلخواه خود دست یابد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در پاییز سال جاری، یک میلیون و ۸۴۱ هزار نفر معادل ۷.۴ درصد جمعیت فعال، دارای اشتغال ناقص بوده‌اند. این شاخص در مقایسه با پاییز ۱۴۰۲، حدود ۰.۷ درصد کاهش یافته که بهبود قابل توجهی است.
