معضلات عرضه خودرو؛ از قیمت‌گذاری دستوری تا عرضه در بورس
وزیر صمت در حاشیه جلسه هیات دولت در روز جاری با انتقاد از طرح عرضه خودرو در بورس گفت: کجای دنیا خودرو در بورس عرضه میشود؟
به گزارش رواق ، اگر چه در اقتصادهای توسعه یافته مسئله خرید خودروی شخصی، به یک چالش اقتصادی تبدیل نشده، در ایران به دلیل مشکلات متعددی که در دهه 90 گریبان کشور را گرفت، خرید خودرو برای طبقه متوسط به چالشی جدی تبدیل شده است. برخی از تحلیل‌گران بر این باوراند که قیمت‌گذاری دستوری خودروی تولید داخل باعث شده تا کارخانه‌های خودروسازی از سودسازی فاصله گیرند و نتوانند تولید خود را بر اساس تقاضا افزایش دهند. برخی دیگر از تحلیل‌گران اما قیمت‌گذاری دستوری در حوزه خودرو را ضروری می‌بینند و عقیده دارند که اگر قیمت خودروی تولید داخل از طرف کارخانه افزایش پیدا کند، رفاه مصرف‌کنندگان کاهش یافته و مردم کمتر از قبل قادر به خرید خودرو خواهد بود.
دسته سوم تحلیل‌گران ریشه بحران را در ممنوعیت واردات خودروی خارجی می‌بینند. از میانه دهه 90 و همزمان با شدت‌گرفتن تحریم‌ها، کشور با یک بحران ارزی روبرو شد. دولت وقت به جهت کنترل بازار ارز و تخصیص بهینه آن، واردات خودروی خارجی را ممنوع کرد تا ارز موجود در کشور به اقلامی که واردات آن‌ها ضرورت بیش‌تری دارد اختصاص یابد. این تحلیل‌گران عقیده دارند که ممنوعیت واردات خودرو باعث کاهش رقابت و انحصاری‌شدن تولیدکنندگان داخل شده و از همین رو هم کیفیت خودروی داخلی را کاهش داده و هم با سرکوب عرضه، قیمت بازاری خودرو را بالاتر از ارزش ذاتی خودروها برده است.
فارغ از این که حق با کدام گروه از کارشناسان است، مسئله خودرو در کشور در مرز تبدیل‌شدن به بحران قرار گرفته و تا کنون هیچ دولتی نتوانسته راهکار موثری برای حل آن پیشنهاد دهد.
پیش‌تر، دولت سیزدهم برای یک بازه زمانی کوتاه تصمیم گرفت که خودرو رو در قالب بازار بورس عرضه کند تا با روبرویی مستقیم عرضه‌کننده و خریداران، قیمت به صورت توافقی تعیین شده و به نوعی این بازار تحت کنترل و نظارت هوشمند قرار گیرد. با این حال، این طرح دوام زیادی نداشت و پس از مدتی متوقف شد.
وزیر صمت: در کجای دنیا خودرو در بورس عرضه میشود؟
سید محمد اتابک در حاشیه جلسه امروز هیئت دولت در جمع خبرنگاران، بیان کرد: «شورای رقابت به درستی می گوید که خودرو نباید در بورس عرضه شود. در کجای دنیا و در کدام نقطه از دنیا در بازار بورس خودرو عرضه می شود. خودرو در همین شرایط باید رقابتی شده و به صورت رقابتی عرضه شود. امروز واردات خودرو به میزان کافی و ۴ الی ۵ برابر سال گذشته انجام می شود.» وی اظهار کرد: «تولید خودروسازان داخلی نیز رو به افزایش است. واردات خودروهای نو در حال انجام است. ان شاءالله واردات خودروهای کارکرده نیز در شرف انجام است. خدا را شکر مشکلی در تامین ارز برای واردات خودرو نداریم. تاکنون حدودا ۶۵ هزار خودرو وارد کشور شده است.»
بنابراین، به نظر می‌رسد که رویکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت چهاردهم جایی در میان سه نقطه‌نظر مطرح شده قرار دارد. اما آیا آن طور که اتابک مطرح کرده، عرضه خودرو در بورس در هیچ نقطه‌ای از جهان اجرا نمی‌شود؟
اجرای محدود عرضه خودرو در بورس چین و هند
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها در دو کشور چین و هند، آن هم به صورت محدود عرضه خودرو در بورس صورت می‌گیرد. در چین، برخی از بورس‌های محلی اقدام به عرضه خودروهای دست‌دوم و نو کرده‌اند. این بورس‌ها با همکاری خودروسازان و نمایندگی‌ها، خودروها را به‌صورت مزایده‌ای به فروش می‌رسانند. هدف از این اقدام در کشور چین، ایجاد شفافیت در قیمت‌گذاری و تسهیل فرآیند خرید و فروش خودرو است. در هند نیز برخی از بورس‌های منطقه‌ای با هدفی مشابه چین اقدام به عرضه خودروهای تجاری و سنگین کرده‌اند. این بورس‌ها با همکاری تولیدکنندگان و نمایندگی‌ها، خودروها را به‌صورت مزایده‌ای یا حراج به فروش می‌رسانند.
در سال ۱۴۰۱، ایران نیز اقدام به عرضه خودروهای فیزیکی در بورس کالا کرد. این اقدام با هدف شفاف‌سازی قیمت‌ها، کاهش واسطه‌گری و حذف رانت انجام شد. در این فرآیند، خودروسازان محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کردند و خریداران با ثبت سفارش و شرکت در مزایده، خودرو را خریداری می‌کردند. با این حال، به دلیل برخی مخالفت‌ها و چالش‌ها، این روند متوقف شد.
انتهای پیام/.
