هوشمند سازی یارانه آرد و نان: راهکار فناورانه یا چالش جدید؟
نبود نظارت دقیق بر شبکه توزیع و مصرف آرد یارانه‌ای طی سال‌های گذشته باعث افزایش قاچاق و فروش آرد در مناطق مرزی ایران شده بود
به گزارش رواق ، نبود نظارت دقیق بر شبکه توزیع و مصرف آرد یارانه‌ای طی سال‌های گذشته باعث افزایش قاچاق و فروش آرد در مناطق مرزی ایران شده بود. در آذرماه ۱۳۹۹، معاون دادگستری استان همدان اعلام کرد که نظارت ناکافی بر توزیع آرد یارانه‌ای منجر به مشکلات جدی در این حوزه شده است. در آن زمان، گزارش‌های متعددی از تخلفات مربوط به عرضه آرد یارانه‌ای منتشر می‌شد و مشخص شد که اختلاف فاحش بین قیمت آرد دولتی و آزاد، بستر مناسبی برای سودجویی برخی نانوایان و قاچاقچیان ایجاد کرده است.
آغاز طرح هوشمند سازی یارانه آرد و نان
با توجه به چالش‌های جدی در توزیع آرد، دولت سیزدهم تصمیم به اجرای طرح هوشمند سازی یارانه آرد و نان گرفت. در اردیبهشت ۱۴۰۱، این طرح به‌صورت پایلوت آغاز شد. بر اساس این طرح، سهمیه آرد هر نانوایی بر اساس میزان تولید نان آن‌ها تخصیص داده می‌شود و فرآیند نظارت از طریق کارتخوان‌های مخصوص در نانوایی‌ها انجام می‌گیرد. این دستگاه‌ها اطلاعات تعداد نان تولیدی هر نانوایی را ثبت کرده و نظارت دولت بر مصرف آرد یارانه‌ای را به‌طور مؤثری افزایش داده‌اند.
کاهش مصرف و صرفه‌جویی در مصرف آرد یارانه‌ای
اجرای این طرح، به کاهش چشمگیر مصرف آرد یارانه‌ای منجر شد. طبق آمارها، مرحله دوم طرح به کاهش ۱۲۰ هزار تن از مصرف ماهانه آرد یارانه‌ای انجامید، به‌طوری که مصرف از ۷۴۰ هزار تن به ۶۲۰ هزار تن در ماه کاهش یافت و باعث صرفه‌جویی روزانه ۴۰۰۰ تن آرد شد. پیش‌بینی‌ها نیز نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱ مصرف آرد یارانه‌ای نه تنها افزایش نیافت، بلکه با کاهشی معادل ۴ درصد روبه‌رو شد.
چالش‌ها و انتقادات وارده بر طرح هوشمند سازی
با وجود موفقیت‌های اولیه، این طرح از انتقادات نیز مصون نبوده است. رضا باقری اصل، سرپرست مرکز تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات سازمان برنامه و بودجه، اخیراً با اشاره به بودجه ۲۵ هزار میلیارد تومانی صرف‌شده برای سامانه هوشمند نان، پرسشی جدی درباره کارآمدی این طرح مطرح کرد. وی در اظهار نظری انتقادی، عنوان کرد: «حاصل این هزینه، تنها ثبت تعداد نان توسط نانوا است.» این اظهارنظر موجب واکنش‌های متعددی شد و رسانه‌ها به چالش‌های موجود در طرح هوشمند سازی پرداختند.
باقری اصل در واکنش به این انتقادات اعلام کرد که هدف از این هزینه، جبران افزایش هزینه‌های تولید نان بوده است و نه صرفاً پیاده‌سازی سامانه هوشمند. وی همچنین تاکید کرد که هزینه‌های نصب کارتخوان‌ها توسط بانک‌ها تأمین شده و دولت به‌طور کامل منابع مالی لازم برای اجرای طرح را فراهم کرده است.
مشکلات عملیاتی و نواقص موجود
علی‌رغم مزایای طرح، برخی نانوایان با سوءاستفاده از کارتخوان‌ها، اطلاعات نادرست ثبت می‌کنند یا به جای نان، ثبت کالاهای دیگری همچون نایلون را در سامانه انجام می‌دهند. این موارد باعث شده که دستگاه‌های نظارتی به بررسی دقیق‌تر عملکرد سامانه بپردازند.
در مجموع، طرح هوشمند سازی یارانه آرد و نان، به‌ویژه در کاهش فساد و صرفه‌جویی در مصرف آرد، موفقیت‌آمیز بوده است. استفاده از فناوری و هوشمندسازی در این طرح، راهکاری مؤثر در مدیریت و نظارت بر منابع عمومی ارائه کرده است.
اکنون دولت باید با شناسایی نقاط ضعف این طرح، نسبت به اصلاح و بهبود عملکرد آن اقدام کند. همچنین، تجربیات به‌دست‌آمده از این طرح می‌تواند به‌عنوان الگویی برای سایر حوزه‌های اقتصادی که با مشکلات مشابه مواجه هستند، به کار گرفته شود.
انتهای پیام/.
