نبرد گازی در زمستان؛ ناترازی انرژی و چالش‌های پیش روی ایران
۷۴ درصد تأمین گاز کشور از میدان پارس جنوبی صورت می‌گیرد و در روزهای سرد زمستان تا ۸۵ درصد تولید گاز صرف مصارف خانگی، تجاری، حمل‌ونقل و صنایع کوچک می‌شود؛ این ناترازی شدید، فشار مضاعفی بر صنایع بزرگ و صادرات وارد می‌کند.
به گزارش رواق ، بحران انرژی در ایران به ویژه در حوزه گاز طبیعی یکی از چالش‌های جدی و پیچیده‌ای است که کشور با آن مواجه است. ناترازی میان تولید و مصرف گاز، به خصوص در فصل‌های سرد سال، منجر به مشکلاتی نظیر قطع گاز صنایع و کاهش صادرات شده است. این ناترازی، که ناشی از اتکای بیش از حد به منابع گازی، مشکلات زیرساختی و مصرف بالای بخش خانگی و تجاری است، فشار زیادی بر شبکه توزیع و تولید وارد می‌کند. مسئولین و کارشناسان حوزه انرژی بارها نسبت به پیامدهای این وضعیت هشدار داده‌اند و بر لزوم برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح منابع انرژی تأکید کرده‌اند.
بحران انرژی ایران: ناترازی تولید و مصرف گاز و چالش‌های آینده
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، به تازگی با هشدار درباره ناترازی انرژی در ایران اعلام کرد که امسال در فصل دی‌ماه به احتمال زیاد با قطعی برق و گاز مواجه خواهیم شد. وی با تأکید بر اهمیت مدیریت مصرف انرژی، خواستار توجه جدی مسئولان به این موضوع شد. به گفته وی، بهینه‌سازی در حوزه انرژی نیازمند برنامه‌های بلندمدت است که حداقل پنج سال زمان می‌برد. این اظهار نظر، بیانگر وجود بحرانی عمیق در مدیریت منابع انرژی کشور است که تاکنون به طور کافی مورد توجه قرار نگرفته است.
سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز در گفتگویی با صداوسیما ضمن اشاره به اهمیت میدان گازی پارس جنوبی، تأکید کرد که ۷۴ درصد تأمین گاز کشور از این میدان صورت می‌گیرد. وی اعلام کرد :«روزانه ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز پالایش شده به شبکه سراسری تزریق می‌شود و این میزان از ظرفیت تولید گاز کشور است. از این مقدار، به دلیل قراردادهای بلندمدت صادراتی، تنها بخش اندکی صادر می‌شود و مابقی به مصرف داخلی می‌رسد. بر اساس آمار، ۵۱ درصد گاز تولیدی کشور در بخش خانگی، تجاری، حمل‌ونقل و صنایع کوچک مصرف می‌شود. در روزهای سرد زمستان، این سهم به ۸۵ درصد افزایش می‌یابد که معادل ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز از کل تولید است. در این شرایط، سهم صنایع بزرگ مانند پتروشیمی، فولاد، سیمان و نیروگاه‌ها به شدت محدود می‌شود و تنها ۱۵ درصد از تولید را دریافت می‌کنند.»
تأثیرات سرمای زودرس و افزایش مصرف
معاون وزیر نفت اشاره کرد که امسال، با ورود توده سرد اسکاندیناوی در اوایل آبان، شاهد افزایش زودهنگام سرما بودیم که موجب کاهش میانگین دما به اندازه ۱۲ درجه شد. این وضعیت باعث افزایش ۲۱۸ میلیون مترمکعبی مصرف گاز از ۲۷ مهرماه تا ۱۴ آبان شد. این تغییر ناگهانی، مصرف خانگی و تجاری را به سطح مشابه مصرف در ماه آذر رساند و موجب شد که سیستم‌های گرمایشی زودتر از موعد روشن شوند. توکلی اشاره کرد که وقتی سیستم‌های گرمایشی فعال می‌شوند، به دلایل متعدد، مصرف‌کنندگان معمولاً تمایلی به کاهش دمای سیستم‌های موتورخانه‌ها ندارند.
یکی از چالش‌های اساسی در بخش انرژی ایران، ناترازی میان تولید و مصرف به ویژه در حوزه گاز طبیعی است. این عدم توازن به خصوص در فصل‌های سرد سال باعث محدودیت در تأمین گاز صنایع بزرگ و کاهش صادرات می‌شود. طبق گفته توکلی، کشورهای دیگر دارای سبد انرژی متنوع هستند، در حالی که ایران به طور عمده به گاز طبیعی وابسته است. این وابستگی شدید، ریسک‌ها و محدودیت‌های زیادی به همراه دارد و موجب می‌شود در صورت تغییر شرایط جوی، توازن مصرف به سرعت دچار اختلال شود.
از دیگر مسائل مطرح‌شده، مشکلات زیرساختی و مصرف بالای گاز در بخش‌های خانگی و تجاری است که فشار زیادی بر شبکه توزیع وارد می‌کند. توکلی با اشاره به آمار مصرف، گفت که در فصل زمستان، مصرف روزانه به حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب می‌رسد و از این مقدار، ۷۰۰ میلیون مترمکعب به بخش خانگی، تجاری و صنایع کوچک اختصاص می‌یابد. این امر نشان‌دهنده هدررفت و عدم بهره‌وری در مصرف گاز است. توکلی افزود که یکی از عوامل اصلی این معضل، عدم رعایت مقررات ملی ساختمان و نبود فرهنگ‌سازی مناسب برای بهینه‌سازی مصرف است.
برنامه‌های پیشنهادی برای مدیریت ناترازی
برای رفع این ناترازی، باید برنامه‌های مختلفی اجرا شود. برنامه هفتم توسعه به تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز و بهینه‌سازی مصرف اشاره کرده است. توکلی از اهمیت اجرای مقررات مبحث ۱۹ ملی ساختمان به منظور کاهش ۲۵ درصدی مصرف خانگی و توجه به استفاده از سیستم‌های گرمایشی با راندمان بالا سخن گفت. همچنین پیشنهاداتی برای جایگزینی سیستم‌های فرسوده، افزایش ذخیره‌سازی، و توسعه زیرساخت‌های بهره‌وری انرژی مطرح شد.
یکی دیگر از موارد مطرح‌شده، ظرفیت ایران برای تبدیل‌شدن به قطب انرژی منطقه‌ای از طریق صادرات گاز و توسعه همکاری‌های بین‌المللی است. ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز جهان می‌تواند نقش کلیدی در صادرات و تعاملات منطقه‌ای ایفا کند. با این حال، این امر نیازمند مدیریت مصرف داخلی و ایجاد توازن بین نیازهای داخلی و صادرات است.
به طور کلی، بحران ناترازی در حوزه انرژی به ویژه گاز، یک چالش چندوجهی است که نیاز به اقدامات فوری و پایدار دارد. بدون اصلاحات ساختاری و بهینه‌سازی مصرف، این بحران به کاهش توان صادراتی، محدودیت صنایع بزرگ، و تأثیرات منفی اقتصادی منجر خواهد شد. با این حال، با اتخاذ سیاست‌های مناسب و بهره‌وری از فرصت‌های منطقه‌ای، می‌توان این بحران را مدیریت کرد و از ظرفیت‌های بالقوه گاز برای توسعه اقتصادی بهره برد.
انتهای پیام/.
